Anne Hathaway (żona Williama Shakespeare’a) – zaskakujące sekrety, o których nigdy nie słyszeliście

Anne Hathaway, żona Williama Shakespeare’a, od wieków fascynuje badaczy i miłośników teatru, lecz w masowej świadomości pozostaje postacią nieco tajemniczą. Jej imię bywa kojarzone przede wszystkim z najsłynniejszym dramatopisarzem Anglii, a wiele osób błędnie utożsamia je z współczesną aktorką o tym samym imieniu. W rzeczywistości istniała realna Anne Hathaway, urodzona prawdopodobnie w 1556 roku, która wyszła za mąż za Williama Shakespeare’a w 1582 roku. To ona stała się właścicielką chaty w Shottery, niedaleko Stratford-upon-Avon, gdzie, jak głoszą liczne przekazy, zamieszkiwała do końca życia. Ich ślub, wbrew ówczesnej obyczajowości, wzbudził emocje z powodu różnicy wieku. Anne była o kilka lat starsza od Williama – to w XVI wieku uchodziło za pewnego rodzaju towarzyską sensację. Jednocześnie małżeństwo to zapoczątkowało serię domysłów, które przetrwały epokę elżbietańską i budzą ciekawość także dzisiaj. Wiele dokumentów dotyczących Anne przepadło z upływem czasu lub nigdy nie zostało sporządzonych, stąd badacze do dziś nie mają stuprocentowej pewności co do szczegółów jej biografii. Nie brak jednak prób rekonstrukcji jej życia, które łączą się z refleksją o roli kobiet w epoce. Co tak naprawdę wiemy o tej niezwykłej kobiecie? Czy pełniła kluczową rolę w twórczości swojego męża, czy raczej była tłem dla jego ambitnych działań? Poniższe sekcje odsłaniają różne oblicza Anne Hathaway, ukazując jej znaczenie dla historii teatru, literatury oraz dla kultury popularnej, która i dziś chętnie sięga po jej wizerunek w filmach, sztukach czy opowieściach biograficznych.

Fascynujące początki znajomości z Williamem Shakespeare’em

Historia pierwszego spotkania Anne Hathaway z Williamem Shakespeare’em nie jest do końca jasna ze względu na niewielką liczbę zachowanych źródeł. Uważa się jednak, że ich rodziny mogły się znać, ponieważ Hathawayowie pochodzili z okolic Stratford-upon-Avon, gdzie urodził się i wychował William. Plotki głoszą, że młody Shakespeare, zafascynowany energiczną i dojrzałą kobietą, dał się ponieść romantycznym porywom serca. W tamtych czasach związek kobiety starszej od mężczyzny budził zainteresowanie i liczne komentarze wśród lokalnej społeczności. Nawet dokument kościelny, tzw. Bishop’s Register, poświadcza, że para wzięła ślub w nieco niecodziennych okolicznościach.

Warto też zaznaczyć, że dom Anne w Shottery, zwany dzisiaj Cottage Anne Hathaway, był jednym z typowych, wiejskich gospodarstw. W nim Anne spędziła dzieciństwo i wczesną młodość. Zgodnie z przekazami, William bywał tam w odwiedzinach, co pozwoliło zrodzić się uczuciu. Dla historyków wciąż pozostaje zagadką, jak wiele razy się spotykali i w jakich okolicznościach narodziła się głębsza więź, która ostatecznie doprowadziła do rychłego małżeństwa. W archiwach nie ma też jednoznacznej wzmianki o zaręczynach, co jeszcze bardziej pobudza wyobraźnię fanów Shakespeare’a oraz rozmaitych badaczy epoki.

Istnieje sugestia, że William, pragnąc stabilizacji i rodziny, nie do końca jednak spełniał oczekiwania Hathaway. Bywał częściej w Londynie, pracując nad swoimi sztukami, niż w rodzinnym Stratford, co mogło rodzić w Anne różne frustracje. Jednocześnie znawcy epoki elżbietańskiej podkreślają, że większość kobiet tamtych czasów akceptowała długotrwałą nieobecność mężów, pod warunkiem że ci zapewniali środki na utrzymanie. Właśnie te realia społeczno-ekonomiczne czynią z relacji Anne i Williama fascynujący przykład miłości, która musiała się mierzyć z niecodziennymi wyzwaniami.

Krążące plotki i kontrowersje

Nie brakuje legend, wedle których Anne Hathaway miała rzekomo posiadać charakter dominujący i dość zaborczy. Trudno dzisiaj powiedzieć, ile w tym prawdy, ponieważ historyczne dokumenty nie potwierdzają ani nie zaprzeczają tym teoriom. Niemniej jednak jeden fakt jest pewny: Shakespeare i Hathaway pobrali się w pośpiechu w 1582 roku, a świadczyć o tym może licencja małżeńska. Podejrzewano, że ślub przyspieszono z powodu ciąży Anne – i faktycznie, wkrótce na świat przyszła ich córka, Susanna. Ta sytuacja nie była wcale wyjątkowa w epoce elżbietańskiej, lecz wciąż podsycała plotki, że William mógł być wręcz zmuszony do małżeństwa.

Zamieszanie wokół związków z rodziną Shakespeare’a potęgowały też inne kwestie, jak na przykład opieka nad majątkiem Williama, gdy ten spędzał czas w stolicy. Niektórzy dopatrywali się konfliktu między Anne i teściową lub innymi członkami rodu. W rzeczywistości jednak brakuje źródeł, które potwierdzałyby takie rewelacje. Z pewnością było tak, że Hathaway musiała czasami sama zarządzać sprawami domowymi i gospodarskimi, co wymagało nie lada odpowiedzialności i odwagi.

Dodatkowej tajemniczości przydaje też testament Shakespeare’a, w którym zapisał Anne “second-best bed” (w wolnym tłumaczeniu: “drugie najlepsze łóżko”). Ten zapis wywołał fale interpretacji. Czy był to znak niechęci, czy może symbol szczególnej bliskości? W ówczesnych zwyczajach “drugie najlepsze łóżko” mogło znaczyć łóżko małżeńskie, pierwsze zaś przeznaczano zwykle dla gości. Mimo braku pewności co do intencji Williama, sam fakt obecności tego zapisu w testamencie do dziś podsyca kontrowersje wokół małżeństwa z Anne Hathaway.

Małżeńska codzienność w epoce elżbietańskiej

Aby lepiej zrozumieć, jak wyglądało życie Anne Hathaway i Williama Shakespeare’a, warto przyjrzeć się ówczesnym warunkom życia. Codzienność epoki elżbietańskiej cechowały surowe normy społeczne, brak dogodnych środków transportu, a także ograniczone możliwości samostanowienia kobiet. W takiej rzeczywistości Anne musiała zarządzać domem w Stratford, by zapewnić zaplecze finansowe i byt swojej rodzinie.

Poniżej znajduje się tabela przedstawiająca wybrane aspekty małżeńskiego życia w czasach elżbietańskich:

W kontekście tych realiów łatwo wyobrazić sobie wyzwania, przed jakimi stawała Anne. Skoro William spędzał dużo czasu poza rodzinnym domem, na jej barkach spoczywała konieczność prowadzenia gospodarstwa i wychowywania dzieci (oprócz Susanny, Shakespeare’owie doczekali się bliźniąt – Hamneta i Judith). Staranność i pracowitość były w tamtych czasach cenione, a “silna ręka” w małżeństwie niekoniecznie była potępiana, szczególnie jeśli chodziło o utrzymanie stabilności w domu. Chociaż nie znamy dokładnych szczegółów codziennych relacji Anne i Williama, jest raczej pewne, że tylko dzięki zaangażowaniu Hathaway ich życie rodzinne mogło funkcjonować w miarę harmonijnie mimo długich rozłąk.

Wpływ Anne na twórczość Williama

Zarówno naukowcy, jak i pasjonaci teatru od lat zastanawiają się, czy Anne Hathaway odegrała znaczącą rolę w tworzeniu się literackiego geniuszu Williama Shakespeare’a. Niektóre hipotezy sugerują, że to właśnie jej charakter i doświadczenia mogły stanowić inspirację do kreacji silnych kobiecych postaci w dramatach, takich jak Lady Makbet czy Porcja z “Kupca weneckiego”. Istnieją też interpretacje, które łączą pewne motywy zazdrości czy rodzinnych niesnasek w sztukach z echem osobistych przeżyć dramaturga. Rola kobiety w epoce nie pozwalała na oficjalne angażowanie się w życie literackie męża, lecz nikt nie wyklucza, że to prywatne rozmowy czy małżeńskie dyskusje mogły wpłynąć na wizję świata przedstawianą w dziełach Shakespeare’a.

“Choć nie znamy wszystkich tajemnic tego związku, niewątpliwie Anne musiała być niebagatelną inspiracją dla autora ‘Hamleta’. Sama rola kobiet w życiu Shakespeare’a wciąż stanowi fascynujący obszar badań” – mówiła dr Elizabeth Randall, badaczka epoki elżbietańskiej.

Co ciekawe, część badaczy wskazuje na fakt, że wiele bohaterek sztuk Shakespeare’a przejawiało cechy buntownicze i niezależne, co mogło być nietypowe dla ówczesnych standardów. Jednak czy można tu dopatrywać się bezpośredniego wpływu żony dramaturga, czy raczej uwarunkowań kulturowych i wzrastającej popularności literatury humanistycznej? Te pytania pozostają otwarte. Istotne jest jednak to, że Anne Hathaway, będąc osobą niezwykłą, obytą w codziennych sprawach i lokalnej tradycji, mogła stawać się dla Williama źródłem życiowych spostrzeżeń, a zarazem odskocznią od londyńskiej teatralnej gorączki, z jaką mierzył się autor “Romea i Julii”.

Mity i legendy wokół postaci Hathaway

W kulturze i literaturze angielskiej powstało wiele opowieści, które idealizują lub demitologizują postać Anne Hathaway. Jedna z legend głosi, że Anne była wykształcona ponad miarę i potrafiła czytać oraz pisać, co w XVI wieku nie było regułą nawet wśród mężczyzn. Mówi się także o rzekomych konfrontacjach między nią a Williamem, wynikających z zazdrości lub z nużącej rutyny codziennego życia na wsi. Sporo z tych rewelacji nie znajduje jednak potwierdzenia w żadnych dokumentach.

Kolejnym często powtarzanym mitem jest przypisywanie Anne roli “muzy”. Według tej teorii to właśnie ona miała zainspirować większość sonetów Shakespeare’a. Rzecz w tym, że jeśli nawet w niektórych poetyckich frazach kryje się podobizna ukochanej kobiety, to bardziej prawdopodobne, że chodzi o tajemniczą “Czarną Damę” ze słynnych sonetów, której tożsamość do dziś pozostaje tematem sporów. Hathaway natomiast nie pojawia się jako bohaterka żadnego z dramatów, przynajmniej w sposób jednoznaczny. Być może, z uwagi na zachowanie prywatności, William wolał jej wprost nie portretować, a raczej czerpać z ogólnych obserwacji natury ludzkiej.

W obliczu licznych mitów i legend najbardziej uderzające jest to, jak mało mamy pewnych, potwierdzonych informacji o Anne. W księgach parafialnych pojawiają się zapisy dotyczące jej małżeństwa i dzieci, zaś w aktach prawnych – wzmianki o sprawach spadkowych czy karnych. Brak jednak osobistych listów czy pamiętników, które mogłyby ukazać jej punkt widzenia na związek z Williamem. A jednak ta powściągliwa obecność inspiruje dziś nie tylko historyków, lecz także pisarzy fikcji, reżyserów i scenarzystów, którzy z upodobaniem wykorzystują postać Hathaway w nowych dziełach.

Zaskakujące dziedzictwo kulturowe

Choć na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że Anne Hathaway pozostaje w cieniu sławnego męża, jej postać odgrywa istotną rolę w dziedzictwie kulturowym Anglii i świata. Przez stulecia Cottage Anne Hathaway stał się jednym z najpopularniejszych miejsc pielgrzymek dla pasjonatów literatury, odwiedzających region Stratford-upon-Avon. Dla wielu turystów wizyta w tej sielskiej okolicy to okazja, by wyobrazić sobie życie w XVI-wiecznej Anglii i choć na chwilę poczuć klimat epoki.

Poza sferą turystyczną, dziedzictwo Anne ujawnia się także w dyskusjach na temat statusu kobiety w tamtych czasach. Jej przypadek uświadamia, że kobiety elżbietańskie nie były wyłącznie biernymi towarzyszkami życia rodzinnego, lecz często zmagały się z licznymi obowiązkami i odpowiedzialnością za gospodarstwo. Były również prawdziwymi filarami rodziny w razie nieobecności męża. Niejednokrotnie znosiły rozstania, a jednocześnie dbały o edukację dzieci i kontakty ze społecznością lokalną.

“Dziedzictwo Anne Hathaway polega nie tylko na jej małżeństwie ze słynnym dramaturgiem. Pokazuje też, jak wielką siłą i determinacją musiały się wykazywać kobiety jej czasów, by sprostać codziennym obowiązkom” – mówi prof. Jonathan Green, historyk kultury.

W obecnych czasach, w dobie rosnącego zainteresowania historią kobiet i feminizmem, opowieść o Anne Hathaway inspiruje do snucia nowych interpretacji. Niektórzy badacze wskazują, że typowa dla niej niezależność i elokwencja (o której mówią niektóre przekazy) stanowiły jeden z fundamentów sukcesu ich rodziny. Może być również punktem wyjścia do refleksji nad funkcjonowaniem kobiety w społeczeństwie patriarchalnym, w którym nie zawsze miała prawo głosu, ale potrafiła wywalczyć swoją przestrzeń.

Anne Hathaway we współczesnych interpretacjach

W kinie, telewizji i sztukach teatralnych często pojawiają się wątki związane z życiem Williama Shakespeare’a. Rola Anne Hathaway bywa w nich przedstawiana na różne sposoby – od kobiety cichej i wycofanej po pełną pasji i żaru partnerkę, która wspiera męża w twórczych wysiłkach. Jedno jest pewne: jej postać budzi zainteresowanie, bo wciąż pozostaje na wpół legendą, na wpół historycznym faktem.

Współcześni twórcy chętnie sięgają po takie środki wyrazu, jak:

• Ukazanie silnych kobiecych bohaterek – często wzorowanych na wyobrażeniach o Anne.
• Klimaty epoki elżbietańskiej – w kostiumowych dramach i serialach.
• Narracja z perspektywy żeńskich postaci – by podkreślić rolę, jaką mogła odgrywać Hathaway w życiu rodzinnym i towarzyskim.

Zarówno w powieściach historycznych, jak i spektaklach wystawianych w teatrach, Anne jest niejednokrotnie portretowana jako postać tajemnicza, która skrywa nie tylko uczucia, ale i rozmaite niepokoje związane z ambicjami i sukcesami męża. Jej życie stanowi niewyczerpane źródło inspiracji do rozmaitych zabiegów fabularnych, począwszy od romantycznych dramatów, po opowieści o trudach kobiecego losu w czasach, gdy rola społeczna była ściśle określona przez obyczaj i religię.

Dziś, gdy nazwisko Anne Hathaway budzi skojarzenia z popularną aktorką, niektórzy z przymrużeniem oka zauważają pewną “reinkarnację” dawnej żony Williama Shakespeare’a w świecie nowoczesnej popkultury. To oczywiście jedynie ciekawostka, lecz fakt, że po tylu stuleciach postać ta nie przestaje intrygować, świadczy o jej trwałym miejscu w zbiorowej wyobraźni. Wciąż poszukujemy informacji, które mogłyby wypełnić luki w jej biografii, a każda nowa interpretacja rzuca niewielki cień światła na tajemnice tej niezwykłej kobiety.

Oliwia Fornalska

Jestem Oliwia Fornalska. Dziennikarstwo to dla mnie przede wszystkim możliwość odkrywania świata i dzielenia się tym z innymi. Każda historia, którą opowiadam, to szansa na coś wyjątkowego.